Odpominanie.pl

Dziś omówimy, jak objawy psychiczne, takie jak konfabulacje i urojenia, wpływają na życie osób z demencją, oraz jak otoczenie stara się dostosować do tych wyzwań. Przyjrzymy się również, jak podejście zorientowane na osobie oraz reminiscencja mogą wspierać osoby z chorobami neurodegeneracyjnymi, oferując im poczucie bezpieczeństwa i akceptacji w obliczu wyzwań, jakie niesie ze sobą choroba. Poruszymy również kluczowe pytania: jak radzić sobie z urojeniami w demencji? oraz Jakie strategie mogą przynieść ulgę osobom z otępieniem starczym? 

Historia Emmy – od konfabulacji do spokoju

Wyobraź sobie Emmę, która kiedyś była utalentowaną tancerką. Życie na scenie wypełniało jej codzienność, a taniec był nie tylko pracą, ale całym jej światem. Teraz, w wieku 85 lat, Emma mieszka w domu opieki, jej mobilność jest ograniczona i choruje na demencję. Z powodu tej choroby jej rzeczywistość bywa zniekształcona i bywa przez to w stanie ogromnego stresu. Często, bez ostrzeżenia, zrywa się i wybiega z pokoju, krzycząc, że została okradziona.

Myśli, że jest na wakacjach wraz z mężem, przebywa w hotelu, i domaga się wezwania menadżera i policji, aby rozwiązali ten „incydent”.

Wcześniej opiekunowie starali się uspokoić Emmę, tłumacząc, że nie ma się czego bać, że jest bezpieczna i że nikt jej nie okradł i nie jest w hotelu. Jednak Emma zdawała się nie słyszeć tych słów. Wyjaśnienia, że nie przebywa w hotelu, a w domu opieki, tylko ją jeszcze bardziej denerwowały. Ta ciągła „naprawa rzeczywistości” powodowała, że czuła się zagubiona i niesłuchana.

Jak pokazało badanie Dalla Barby i La Corte z 2015 r, konfabulacje takie jak te, które przeżywała Emma, są efektem zniekształconej „świadomości czasowej”. Osoby z demencją często mają trudności z rozróżnieniem przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, a nawet powtarzających się wydarzeń od unikalnych wspomnień​.

Jednego dnia, kiedy Emma po raz kolejny wybiegła z pokoju, przerażona i krzycząc o kradzieży, jedna z opiekunek, postanowiła podejść do tej sytuacji inaczej. Zamiast powtarzać te same, nieskuteczne zdania, przyjęła podejście zorientowane na osobie. Zamiast próbować przekonać Emmę, że jej wspomnienie było zniekształcone, opiekunka postanowiła wejść w świat Emmy. Spokojnym tonem powiedziała: „Emmo, manager hotelu już wie o incydencie, a policja została wezwana. Zaraz przyjdą, by to wszystko wyjaśnić.”

Reminiscencja jako wsparcie emocjonalne

Ta odpowiedź miała na celu nie tylko uspokojenie Emmy, ale również uznanie jej doświadczenia. Dzięki temu Emma poczuła się usłyszana, a jej lęk opadł. Z badań wynika, że osoby cierpiące na demencję często konfabulują, bo ich pamięć jest „uszkodzona” i zastępuje rzeczywiste wspomnienia rutynami lub nawykami. Przez to mogą mylić przeszłość z teraźniejszością​. Emma, przypominając sobie wydarzenia z przeszłości, widziała je jako teraźniejsze – była przekonana, że nadal przebywa w hotelu, gdzie ktoś ją okradł. Opiekunka, zamiast korygować te wspomnienia, zaakceptowała je, co pozwoliło Emmie odzyskać poczucie bezpieczeństwa.

Opiekunka kontynuowała rozmowę, pytając Emmę o wspomnienia z wakacji, które spędzała z mężem. To zapoczątkowało reminiscencję – proces przypominania sobie pozytywnych wydarzeń z przeszłości. Emma rozmarzyła się, wspominając ciepłe dni na plaży, kolacje w przytulnych restauracjach i długie spacery przy zachodzie słońca. Opowiadanie tych historii miało dla niej działanie uspokajające. Wspomnienia były pełne emocji i, co ważne, przypominały jej poczucie stabilności, które towarzyszyło jej w przeszłości. To przeniesienie rozmowy na bardziej spokojne wspomnienia pomogło odwrócić uwagę od wcześniejszych myśli.

Dlaczego świadomość czasowa i poczucie unikalności wspomnień są tak ważne?

Jak wyjaśnia model świadomości czasowej (Temporal Consciousness), zdolność do rozróżniania przeszłych wydarzeń od teraźniejszości jest kluczowa dla naszego funkcjonowania emocjonalnego. Utrata tej zdolności u osób z demencją prowadzi do konfabulacji – czyli przeżywania przeszłości jako teraźniejszości. Emma, która była kiedyś pewna swoich wspomnień, teraz nie była w stanie odróżnić, co jest rzeczywistością, a co pamięcią.

Przyjazne podejście zorientowane na osobę

Tamta opiekunka doskonale wiedziała, że ​​Emma potrzebuje wsparcia emocjonalnego, a nie tylko prostych słów pocieszenia. Kiedy wprowadziła rozmowę na temat wakacji Emmy, stworzyła atmosferę, w której Emma mogła poczuć się spokojnie. Reminiscencja – technika polegająca na przywoływaniu wspomnień – pomogła Emmie odnaleźć się w teraźniejszości. Kiedy Emma wracała wspomnieniami do szczęśliwych chwil, poziom jej stresu znacząco opadał.

Badanie wykazuje, że w przypadkach osób z konfabulacjami, ważne jest, by unikać kwestionowania ich wersji wydarzeń i traktować ich wspomnienia z szacunkiem. W przeciwnym razie reakcje korekcyjne mogą pogłębiać ich stres i poczucie osamotnienia. Opiekunka, akceptując „hotelową kradzież” jako rzeczywistość Emmy, mogła zapewnić jej wsparcie bez wywoływania dodatkowego zamieszania​. Po tej rozmowie Emma nigdy więcej nie wybiegła przerażona z pokoju. .

Historia Emmy to doskonały przykład tego, jak ważne jest wsparcie emocjonalne i podejście zorientowane na osobie. Konfabulacja nie była dla niej „problemem do naprawienia”, ale raczej częścią jej demencji, którą można było załagodzić dzięki empatycznemu podejściu.

Badanie oraz powyższe doświadczenie wyraźnie pokazują, że odpowiednio prowadzona reminiscencja i uznanie konfabulacji mogą znacząco poprawić jakość życia osoby z demencją, dając jej poczucie akceptacji i bezpieczeństwa. Należy jednak pamiętać, że każdy przypadek jest indywidualny, dlatego podejście zorientowane na osobie jest kluczowe, aby dostrzec pozytywny wpływ na jakość życia podopiecznego. Nie wszystkie metody działają jednakowo na każdego, dlatego warto dostosowywać wsparcie do unikalnych potrzeb i doświadczeń danej osoby.

Źródło:

Dalla Barba G, La Corte V. (2015) A neurophenomenological model for the role of the hippocampus in temporal consciousness. Evidence from confabulation.

Strona stworzona przezeMNIE.